به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «ندای تفرش»؛ اعظم عسکری کارشناس سواد رسانه‌ای در یادداشتی به جایگاه زنان در دوران پهلوی و انقلاب اسلامی پرداخت و گفت: مسئله جایگاه زن در ایران همواره یکی از موضوعات مهم و مورد بحث در تحولات اجتماعی و سیاسی بوده است. در دوران پهلوی، با وجود برخی اصلاحات ظاهری، زنان با محدودیت‌های زیادی روبه‌رو بودند، درحالی‌که پس از انقلاب اسلامی، فرصت‌های بیشتری برای مشارکت در عرصه‌های مختلف اجتماعی، علمی و سیاسی فراهم شد.
در این یادداشت، به مقایسه وضعیت زنان در این دو دوره پرداخته و نقش انقلاب اسلامی در ارتقای جایگاه زنان را بررسی خواهیم کرد.
۱. زنان در دوران پهلوی؛ مدرنیزاسیون ظاهری یا آزادی واقعی؟
کشف حجاب اجباری تا سرکوب زنان مذهبی
یکی از مهم‌ترین سیاست‌های رضاخان، اجرای کشف حجاب اجباری در سال ۱۳۱۴ بود که زنان را مجبور به کنار گذاشتن حجاب اسلامی کرد. این اقدام، برخلاف تصور حامیان آن، نه تنها آزادی زنان را تأمین نکرد، بلکه باعث حذف اجباری زنان مذهبی از عرصه‌های اجتماعی شد.
نابرابری طبقاتی و فرصت‌های محدود برای زنان روستایی
در دوران محمدرضا شاه، برخی زنان از طبقات مرفه امکان تحصیل و اشتغال پیدا کردند، اما زنان روستایی و طبقه کارگر همچنان از فرصت‌های برابر آموزشی و شغلی محروم بودند. بسیاری از برنامه‌های توسعه‌ای، زنان را به عنوان نیروی کار ارزان در مشاغل خاصی مانند معلمی و پرستاری محدود می‌کردند.
نقش سیاسی نمایشی زنان
با اعطای حق رأی به زنان در سال ۱۳۴۱، امکان حضور محدود آنان در مجلس و برخی نهادهای حکومتی فراهم شد. بااین‌حال، مشارکت زنان در قدرت بیشتر جنبه تشریفاتی و تبلیغاتی داشت و زنان نقش مؤثری در تصمیم‌گیری‌های کلان کشور نداشتند.
۲. پس از انقلاب اسلامی؛ پیشرفت زنان در عرصه‌های مختلف
افزایش چشمگیر فرصت‌های تحصیلی
پس از انقلاب، توجه ویژه‌ای به آموزش زنان شد و در حال حاضر، بیش از ۶۰ درصد ورودی‌های دانشگاه‌ها را زنان تشکیل می‌دهند. زنان ایرانی امروز در رشته‌های پزشکی، مهندسی، حقوق و علوم پایه حضوری گسترده و فعال دارند.
مشارکت واقعی در سیاست و مدیریت
بر خلاف دوران پهلوی، زنان پس از انقلاب توانسته‌اند در نهادهای مهمی مانند مجلس شورای اسلامی، شورای شهر، قوه‌قضائیه و وزارتخانه‌ها حضور پیدا کنند. همچنین زنان در حوزه‌های مدیریتی و کارآفرینی نیز موفقیت‌های چشمگیری داشته‌اند.
توجه به حقوق اجتماعی و حمایت‌های قانونی
یکی از پیشرفت‌های مهم پس از انقلاب، تصویب قوانین حمایتی مانند مرخصی زایمان، بیمه زنان سرپرست خانوار و توسعه خدمات بهداشتی برای زنان بوده است. این اقدامات منجر به بهبود شاخص‌های سلامت زنان و کاهش مرگ‌ومیر مادران در دوران بارداری شده است.
۳. نتیجه‌گیری؛ تغییر مسیر زنان از تشریفات به واقعیت
مقایسه این دو دوره نشان می‌دهد که در دوران پهلوی، تلاش برای تغییر جایگاه زنان بیشتر جنبه نمایشی و غرب‌گرایانه داشت و بر زنان مرفه و شهرنشین متمرکز بود، درحالی‌که پس از انقلاب اسلامی، زمینه برای پیشرفت همه‌جانبه زنان در تمامی اقشار جامعه فراهم شد. امروز، زنان ایرانی در عرصه‌های علمی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی حضوری فعال دارند و این روند همچنان در حال پیشرفت است.
درخشش بانوان ایرانی در عرصه های مختلف
پس از پیروزی انقلاب اسلامی جایگاه زنان در عرصه‌های مختلف ارتقا یافت و زنان به‌عنوان نیمی از جمعیت اجتماعی کشور در بسیاری از عرصه‌ها پیشتاز بوده‌اند و توانسته‌اند به جایگاه و نقش تاثیرگذارتری در تصمیم‌گیری‌ها و اداره کشور برسند.
با استناد بر همین موضوع، بدخواهان ایران تلاش زیادی کردند تا این طور وانمود کنند، نظام جمهوری اسلامی ایران توجه لازم را به دختران، زنان و توانمدی آنان در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی نداشته، اما واقعیت طور دیگری است.
همچنین در حوزه ورزش ۱۶ هزار و ۱۱۱ باشگاه ورزشی برای زنان در کشور فعال است و ۳ هزار و ۳۰۲ مدال در رویداد‌های اخیر جهانی توسط ورزشکاران زن کسب شده است.
در حوزه رسانه نرخ مشارکت زنان فعال در عرصه فناوری اطلاعات به ۳۱/۵ درصد رسیده و ۹۰۳ زن فیلمساز در عرصه سینما و ۲ هزار زن متخصص در پشت صحنه سینما فعالیت داشته‌اند. براساس این گزارش از سال ۵۷ تا پایان سال ۱۴۰۰، بیش از ۹ هزار و ۵۰۰ مولف زن و ۸۴۰ ناشر زن در کشور فعالیت داشته‌اند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه بهداشت، بیش از ۹۵ درصد زایمان‌ها توسط متخصصان زنان و زایمان انجام شده است. به ازای هر ۱۰۰ هزار زن در کشور ۶۰ ماما و ۲/۸ متخصص زنان زایمان در کشور فعالیت داشته‌اند.
انتظار می‌رود که با سیاست‌گذاری‌های صحیح، شاهد افزایش هرچه بیشتر نقش زنان در توسعه و پیشرفت کشور باشیم.
انتهای خبر/
