به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «ندای تفرش»؛ فهیمه عباسی در یادداشتی نوشت: دهم آذر در تقویم رسمی ایران به عنوان «روز مجلس» نامگذاری شده، این انتخاب، تنها یک یادبود تاریخی نیست، بلکه پیوندی نمادین بین مجلس با الگویی ماندگار تاریخ، به نام شهید آیتالله سید حسن مدرس.
مجلس شورای اسلامی بهعنوان قوهی قانونگذار و ناظر بر اجرای قانون؛ نهادی است که وظیفه «ریلگذاری» در راستای تحقق سیاستهای کلان کشور را بر عهده دارد، و آنگونه که مورد نظر امام راحل و مقام معظم رهبری بوده، در «رأس امور» کشور قرار دارد.
یقیناً هر اندازه که مجلس به مجلس تراز انقلاب اسلامی نزدیکتر باشد و هر آنقدر که نمایندگان مردم در مجلس، خود را به معیارها و شاخصهای نمایندهی انقلابی نزدیکتر نمایند، تجلّی و ظهور در «رأس امور» بودن مجلس در وضعیت کشور، بارزتر و موثرتر نمود خواهد داشت
همانطور که انقلاب اسلامی، استقلال، آزادی، عدالت و اسلام را برای مردم ایران به ارمغان آورد و در برابر ابرقدرت های شرق و غرب ایستاد مجلس تراز هم باید دارای نمایندگان، مصوبات و قوانین و عملکردی باشد که بتواند این انقلاب را نهتنها در ریل اصلی خود نگه دارد؛ بلکه آن را چندین گام بهپیش هم ببرد.
نمایندگان مجلس هرچند به وسیلهی مردم از یک حوزهی انتخابیه و از یک منطقه انتخاب میشوند، اما پس از ورود به مجلس، دیگر نمایندهی کل کشور خواهند بود و منافع کلان کشور را باید همواره ارجح بر منافع منطقهای، قومی و قبیلهای ببینند.
مدرس تجسم عینی نماینده مردمی تراز بود
شهادت آیت الله مدرس در ۱۰ آذر ۱۳۱۶، نقطه عطفی در تاریخ قانون گذاری ایران است. او تجسم عینی نمایندهای بود که مجلس را نه محل کسب جایگاه و امتیاز، که سنگر دفاع از حق و عدالت میدانست. ویژگیهای او ترازنامۀ یک نماینده ایدهآل را تشکیل میدهد:
شجاعت بینظیر، مدرس در اوج خفقان دوره رضاشاه، در مقابل استبداد و استعمار ایستاد. مخالفت او با طرح جمهوریخواهی قلابی رضاخان و جمله معروف «من با این جمهوری مخالفم!»، نشان از درک عمیق سیاسی و شجاعت مدنی او داشت.
سادهزیستی و پارسایی، زندگی ساده و دور از اشرافیگری مدرس، او را از فساد و نفوذپذیری مصون میداشت. این ویژگی، شرط لازم برای اعتماد عمومی و خدمتگزاری خالصانه است.
بصیرت سیاسی، او با درک خطر قرارداد ۱۹۱۹ و انحلال قاجار، نشان داد که نماینده باید توانایی تحلیل میدان سیاسی و پیشبینی توطئههای دشمن را داشته باشد.
نظارت بیامان، مدرس مجلس را محلی برای نظارت بر دولت میدانست. او نماینده را “حسابدهنده” میخواند، نه “حسابخواه”. این نگاه، اصل اساسی نظارت پارلمانی را تقویت میکند؛ مدرس ثابت کرد که مجلسی ارزشمند است که نمایندگانش، وارث این روحیه باشند.
جایگاه مجلس شورای اسلامی در ساختار حاکمیت
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مجلس شورای اسلامی «عالیترین قوه مقننه» کشور است (اصول ۵۸ تا ۷۱). این جایگاه، اختیارات و مسئولیتهای خطیری مانندقانونگذاری، نظارت، تصمیمگیریهای کلان را برای آن به ارمغان آورده است.
تصویب تمامی قوانین کشور در چارچوب شرع و قانون اساسی، نظارت مهمترین نقش مجلس در کنترل قوه مجریه است که از طریق ابزارهای قدرتمندی مانند سؤال، استیضاح، تحقیق و تفحص و تصویب بودجه اعمال میشود. مجلس میتواند با استفاده از این ابزارها، دولت را به پاسخگویی وادارد و از انحراف آن جلوگیری کند.
تصویب عهدنامههای بینالمللی، تغییرات مرزی (با رعایت مصالح) و بررسی برنامههای توسعه پنجساله، از دیگر اختیارات سرنوشتساز مجلس است.
مجلس در یک سیستم تعادل و نظارت قرار دارد و مصوبات آن باید به تایید شورای نگهبان برسد تا از انطباق با شرع و قانون اساسی اطمینان حاصل شود. این رابطه، تضمینکننده سلامت قانونگذاری در نظام اسلامی است.
مجلس تراز از منظر امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری
رهبران انقلاب اسلامی همواره بر نقش محوری مجلس تاکید کردهاند. از نگاه امام خمینی(ره)، مجلس باید «در رأس امور» باشد. ایشان بر اسلامی بودن مجلس («مجلسی که اسلام در آن باشد») و مردمی بودن آن («پشتیبان محرومان») تاکید ویژه داشتند و هرگونه نفوذ بیگانگان را در آن خیانت میدانستند.
مقام معظم رهبری نیز به طور مداوم ویژگیهای «مجلس تراز انقلاب اسلامی» را تبیین کردهاند. از نگاه ایشان، مجلس تراز دارای شاخصههای ولایی و انقلابی، عقلانی و کارآمد، شجاع و استکبارستیز، مردمی و خدمتگزار، پویا و ضد بوروکراسی است.
۹ توصیه پرتکرار رهبر معظم انقلاب به نمایندگان ادوار مجلس چه بود؟
رهبر معظم انقلاب در پیامی به مناسبت آغازبهکار مجلس دوازدهم به تبیین ۱۲ نکته و توصیه راهبردی خطاب به نمایندگان این دوره پرداختند؛ نکاتی که راهگشای شکلگیری «مجلس تراز» خواهد بود و میتواند گره بسیاری از مشکلات کشور را بگشاید.
حضرت آیتالله خامنهای درحالی بر ضرورت «آرامشبخش» و «امیدآفرین» بودن مجلس تاکید کردند که بررسی پیامهای ایشان در سرآغاز تشکیل ۹ دوره اخیر مجلس شورایاسلامی (از مجلس چهارم تاکنون) نمودار تعیین خط مشیهای اساسی است که «همدلی قوا»، «قانونگذاری راهبردی» و «پرهیز از مجادلات سیاسی» از مهمترین محورهای آن است که در ادامه به بررسی برخی از آنها میپردازیم.
همدلی با سایر قوا
پیام به مجلس چهارم: انجام وظیفه مهم ترسیم نقشه راه دولت در اداره کشور جز با حمایت از دولت و تعاون و یکرنگی با آن میسر نیست. (۷ خردادماه ۱۳۷۱)
پیام به مجلس نهم: همکاری حقیقی و صمیمی با قوای دیگر دارای سهم تعیینکننده در اتحاد ملی است. (۷ خردادماه ۱۳۹۱)
پیام به مجلس یازدهم: تعامل برادرانه با قوای مجریه و قضاییه، از توصیههای اینجانب به شما نمایندگان ملت است. (۷ خردادماه ۱۳۹۹)
پیام به مجلس دوازدهم: تعامل منضبط و همدلانه با قوای دیگر و نیز رفتار جمعی صحیح و صبورانه در داخل قوه مقننه، به تحقق همه ویژگیهای یک مجلس تراز کمک خواهد کرد. (۶ خردادماه ۱۴۰۳)
آرامش بخشی و امیدآفرینی
پیام به مجلس پنجم: ابتکار و نوآوری در پیشنهادها و طرحها مایهی پیشرفت است. ولی همهی اینها باید در محیطی سالم و آرام و به دور از تشنج و پیراسته از کارهای غیراخلاقی باشد. (۱۱ خردادماه ۱۳۷۵)
پیام به مجلس یازدهم: مجلس، نقطه امید مردم و نقطه اتکای مجریان و به معنی حقیقی، در رأس امور کشور خواهد بود. (۷ خردادماه ۱۳۹۹)
پیام به مجلس دوازدهم: مجلس باید آرامشبخش و امیدآفرین و برانگیزاننده همتها و دعوتکننده به همدلی و برادری در محیط عمومی کشور باشد. (۶ خردادماه ۱۴۰۳)
پرهیز از مجادلات مضر سیاسی
پیام به مجلس ششم: خطای بزرگ آن است که خواستههای جناحی و حزبی و شخصی به جای مصالح ملی بنشیند. (۶ خردادماه ۱۳۷۹)
پیام به مجلس هفتم: هر گفتار و کرداری که به فرسایش نظام و بر افروختن چالشهای جناحی بینجامد، مخالف وظیفه نمایندگی است. (۶ خردادماه ۱۳۸۳)
پیام به مجلس دوازدهم: مسابقات بیفایده رسانهای و مجادلات مضر سیاسی، وقت و عمر کوتاه دوران مسئولیت را به خود مصروف نسازد. (۶ خردادماه ۱۴۰۳)
نگاه کلان به مسائل کشور
پیام به مجلس پنجم: اینجا همه برای پیشرفت ایران اسلامی و سربلندی و پیروزی نظام پرافتخار جمهوری اسلامی مجاهدت میکنند. (۱۱ خردادماه ۱۳۷۵)
پیام به مجلس هفتم: نگاه ملی به همه قوانین و برنامههای مصوب مجلس، وظیفه عموم نمایندگان است. (۶ خردادماه ۱۳۸۳)
پیام به مجلس نهم: در دهه پیشرفت و عدالت، همه قوانین باید نگاه بلندمدت، گسترهای هرچه طولانیتر و پهناورتر داشته باشد. (۷ خردادماه ۱۳۹۱)
درنظر گرفتن ملاحظات بودجه در تصویب قوانین
پیام به مجلس چهارم: هرچه دقت و سنجیدگی در کار قانونگذاری بیشتر باشد، گرهگشایی در کار اجرا، ممکنتر خواهد شد. (۷ خردادماه ۱۳۷۱)
پیام به مجلس دوازدهم: از تصویب طرحهای آبادانی بهصورت افراطی و بیرون از حد طاقت بودجه عمرانی پرهیز شود. (۶ خردادماه ۱۴۰۳)
رعایت فضیلتهای اخلاقی
پیام به مجلس چهارم: برادران و خواهران نماینده را به رعایت تقوا، توجه به معنویت و اخلاق و عبادت، و بی اعتنایی به تشریفات زاید و تجملات اسرافآمیز و بر حذر بودن از وسوسه شیطان و اغوای نفس اماره توصیه میکنم. (۷ خردادماه ۱۳۷۱)
پیام به مجلس پنجم: همه برادران و خواهران نماینده را به رعایت تقوا و بیاعتنایی به زخارف دنیا توصیه میکنم. (۱۱ خردادماه ۱۳۷۵)
پیام به مجلس دهم: نمایندگان را به توکل و حُسنظن به وعدههای خداوند قادر و استقامت در صراط مستقیم الهی توصیه میکنم. (۸ خردادماه ۱۳۹۵)
پیام به مجلس یازدهم: تأکید اینجانب بر رعایت تقوا و انصاف و اجتناب از حب و بغضهای شخصی و جناحی است. (۷ خردادماه ۱۳۹۹)
پرهیز از اشرافیگری
پیام به مجلس پنجم: همه برادران و خواهران نماینده را به بیاعتنایی به زخارف دنیا و برحذر بودن خود از تکبر و غفلت و اسراف و انحراف توصیه میکنم. (۱۱ خردادماه ۱۳۷۵)
پیام به مجلس هفتم: سادهزیستی و پرهیز از اسراف و پرهیز از هزینهکردن بیت المال در امور شخصی و غیرضروری، شرط لازم برای حفظ پیوند حقیقی با مردم است. (۶ خردادماه ۱۳۸۳)
توجه ویژه به اولویتهای کشور
پیام به مجلس پنجم: جهتگیری کلی مجلس باید در سمتوسوی هدفها، شعارها و ارزشهای متعالی اسلام باشد. (۱۱ خردادماه ۱۳۷۵)
پیام به مجلس ششم: در میان گرفتاریها و مشکلات عمومی، شناخت فوریتها و اولویتها، هنر بزرگ مجلس است. ۶ خردادماه ۱۳۷۹)
پیام به مجلس هفتم: نیازها و مطالبات حقیقی مردم را میشناسید؛ اشتغال، مبارزه با فساد مالی، زدودن محرومیت از مناطق محروم، مهار تورم و مقابله با گرانی و… نیازهای موهوم و ساخته دست تبلیغاتچیهای بیگانه و بدخواه، نباید بهجای این خواستههای حقیقی بنشیند. (۶ خردادماه ۱۳۸۳)
پیام به مجلس یازدهم: درحالحاضر، اقتصاد و فرهنگ در صدر فهرست اولویتهای کشور است. (۷ خردادماه ۱۳۹۹)
قانوننویسی کارشناسی
پیام به مجلس چهارم: هرچه دقت و سنجیدگی و بهکار گرفتن دانش و اطلاعات در کار قانونگذاری بیشتر باشد، پیشرفت و موفقیت ممکنتر خواهد شد. (۷ خردادماه ۱۳۷۱)
پیام به مجلس هشتم: هنر قانوننویسی و قانونگذاری، از برترینهای نمایندگی است. (۷ خردادماه ۱۳۸۷)
پیام به مجلس یازدهم: نمایندگان مجلس با شناخت درست از شرایط و اولویتهای کشور و با کارشناسی و با حضور فعال و منظم وظیفه قانونگذاری را انجام دهند. (۷ خردادماه ۱۳۹۹)
پیام به مجلس دوازدهم: از تصویب طرحهای آبادانی بهصورت افراطی و بیرون از حد طاقت بودجه عمرانی پرهیز شود. (۶ خردادماه ۱۴۰۳)
