مهدی کلایی مشاور آموزش و پرورش در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ندای تفرش»؛ با اشاره به بحران‌های هویتی نوجوانان پسر گفت: نوجوانی مرحله‌ای از زندگی است که بین کودکی و بزرگسالی قرار دارد؛ دورانی پر از تغییرات جسمی، روانی، اجتماعی و عاطفی. برای پسران، این تغییرات با شدت بیشتری همراه است؛ قد و قامت ناگهان رشد می‌کند، صدا تغییر می‌کند، تمایلات جنسی بیدار می‌شود و ذهن آن‌ها درگیر پرسش‌هایی تازه می‌گردد: من کیستم؟ آینده‌ام چیست؟ چرا هیچ‌کس مرا نمی‌فهمد؟
وی ادامه داد: در این دوره، نوجوانان در جستجوی هویت خود هستند. نه دیگر کودک‌اند و نه هنوز بزرگسال شده اند. این مرحله از زندگی، همراه با فشارهای مدرسه، مقایسه با همسالان، تغییرات ظاهری و نوسانات خلقی، آن‌ها را با بحران‌هایی جدی روبه‌رو می‌کند.
این مشاور سخنان خود را به دو بخش چالش‌های نوجوانی و راهکارهایی برای والدین تقسیم و بیان کرد:
بخش اول: مهم‌ترین بحران‌ها و چالش‌های نوجوانی در پسران
بحران هویت (من کیستم؟)
نوجوان در تلاش است بفهمد که واقعاً چه کسی است. این پرسش‌ها ممکن است در قالب رفتارهایی چون تغییر ناگهانی در سبک لباس، علاقه شدید به الگوهای خاص (مانند ورزشکاران یا سلبریتی‌ها)، یا حتی مخالفت با ارزش‌های خانوادگی ظاهر شود.
نوسانات شدید خلقی
به دلیل تغییرات هورمونی، نوجوانان ممکن است گاهی شاد و پرانرژی باشند و ساعتی بعد بی‌حوصله و پرخاشگر. این نوسانات طبیعی است، اما برای والدین طاقت‌فرسا به نظر می‌رسد.
احساس بی‌ارزشی یا ناتوانی
در این سن مقایسه با دیگران (مثلاً هم‌کلاسی‌های موفق‌تر یا دوستان محبوب‌تر) می‌تواند احساس خودکم‌بینی ایجاد کند. اگر این احساس مداوم باشد، ممکن است به افسردگی یا کناره‌گیری از فعالیت‌ها منجر شود.
تأثیرپذیری از گروه همسالان
نوجوانان به‌شدت تحت تأثیر دوستان خود قرار می‌گیرند. گاهی این تأثیرات مثبت است، اما در بسیاری موارد می‌تواند باعث رفتارهای پرخطر، بی‌احترامی به والدین یا گرایش به تفریحات ناسالم شود.
نیاز به استقلال و مرزگذاری
پسران نوجوان دوست دارند خودشان تصمیم بگیرند، حتی اگر اشتباه باشد. این میل به استقلال اگر از سوی والدین درک نشود، می‌تواند منجر به کشمکش و دعواهای مداوم شود.
درگیری با بدن و تصویر ذهنی از خود
ظاهر و جذابیت برای نوجوانان اهمیت زیادی دارد. جوش، چاقی یا لاغری، صدای ناهماهنگ یا ریزش موها می‌تواند باعث اضطراب یا خجالت شود.
بخش دوم: والدین چه کارهایی می‌توانند انجام دهند؟
به جای کنترل، همراهی کنید
نوجوانان با کنترل شدید، بیشتر مقاومت می‌کنند. بهتر است به‌جای امر و نهی مداوم، شنونده باشید و بدون قضاوت با او گفت‌وگو کنید.
اعتمادسازی را جدی بگیرید
اگر می‌خواهید فرزندتان مسائل مهم را با شما در میان بگذارد، باید مطمئن باشد که فضا امن است؛ یعنی نه مسخره می‌شود، نه دعوا، نه تهدید.
به او حق انتخاب بدهید
در تصمیمات کوچک مثل انتخاب لباس، برنامه‌ریزی روزانه یا شیوه مطالعه، از او نظر بخواهید. این کار حس ارزشمندی و مسئولیت‌پذیری را در او تقویت می‌کند.
حد و مرز تعیین کنید، اما انعطاف‌پذیر باشید
نوجوان نیاز به چارچوب دارد، ولی نه چارچوب سخت‌گیرانه. قوانینی ساده، واضح و قابل گفت‌وگو وضع کنید و در اجرای آن‌ها ثبات داشته باشید.
تشویقش کنید که خودش را کشف کند
استعدادهای او را شناسایی و تقویت کنید. هنر، ورزش، فن بیان، تعمیرات یا حتی بازی‌های فکری می‌توانند به او کمک کنند تا احساس ارزشمندی بیشتری کند.
از مقایسه کردن بپرهیزید
هیچ چیز به اندازه‌ی مقایسه‌ی مداوم با دیگران (خواه خواهر و برادر، خواه دوستان) به عزت‌نفس نوجوان لطمه نمی‌زند.
الگوی رفتاری سالم باشید
نوجوان بیشتر از حرف، از رفتار والدین یاد می‌گیرد. اگر می‌خواهید احترام ببیند، خودتان محترمانه رفتار کنید. اگر دوست دارید راستگو باشد، شما هم صادق باشید.
کلایی در پایان خاطرنشان کرد: نوجوانی مرحله‌ای سخت اما گذراست. اگر والدین بتوانند این دوره را با صبر، محبت، آگاهی و گفت‌وگوهای سازنده همراهی کنند، نه‌تنها بحران‌ها به سلامت طی می‌شود، بلکه رابطه والد-فرزندی عمیق‌تری نیز شکل می‌گیرد. یادتان باشد که مهم‌ترین نیاز نوجوان، درک شدن است؛ پس به‌جای این‌که دائم او را اصلاح کنید، گاهی فقط کنارش بنشینید و گوش کنید.
